ทุนการศึกษาจากรัฐบาลญี่ปุ่นเป็นทุนการศึกษาที่กระทรวงศึกษาธิการฯ ประเทศญี่ปุ่น (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology: MEXT) มอบให้แก่นักศึกษาที่มีความสามารถและมีความตั้งใจจริงในการศึกษาเล่าเรียนเพื่อสนับสนุนการศึกษา
ทุนการศึกษาจากรัฐบาลญี่ปุ่นมีทั้งสำหรับนักเรียนชาวญี่ปุ่นในประเทศญี่ปุ่นเองและสำหรับชาวต่างชาติ และมีหน่วยงานที่ดูแลทุนแต่ละประเภทแตกต่างกันไป ทุนรัฐบาลญี่ปุ่นภายในประเทศญี่ปุ่นจะมีทั้งประเภทให้เปล่าและให้กู้ยืม หน่วยงานผู้ดูแลคือ JASSO ประเทศญี่ปุ่น
ทุนการศึกษาจากรัฐบาลญี่ปุ่นที่รู้จักกันแพร่หลายในประเทศไทยจัดเป็นทุนรัฐบาลญี่ปุ่นสำหรับนักศึกษาต่างชาติ (国費外国人留学生制度) ระบบการให้ทุนนี้ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1954 ดำเนินการมอบทุนการศึกษาให้แก่นักศึกษาต่างชาติ 160 ประเทศ มีผู้ได้รับทุนและศึกษาต่อในประเทศญี่ปุ่นทั้งหมดประมาณ 92,000 คน (สถิติปี 2011)
ทุนรัฐบาลญี่ปุ่นในประเทศไทยเป็นทุนการศึกษาสำหรับผู้สมัครสัญชาติไทยเท่านั้น เป็นทุนการศึกษาแบบให้เปล่าประกอบด้วยทุนสนับสนุนค่าใช้จ่ายรายเดือน การยกเว้นค่าสอบเข้า ค่าแรกเข้าและค่าเล่าเรียนเต็มจำนวน รวมถึงค่าเดินทางไปกลับ องค์กรผู้ดูแลทุนรัฐบาลญี่ปุ่นในประเทศไทยมีหลายองค์กร อาทิ สำนักข่าวสารญี่ปุ่น สถานเอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย, สำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ สำนักปลัดฯ กระทรวงศึกษาธิการ เป็นต้น
►ทุนนักศึกษาประเภท Young Leaders Program (YLP)
►ทุนนักศึกษาวิจัย Research Students (Graduate School Students & Research Students)
►ทุนนักศึกษาอบรมวิชาชีพครู Teacher training students
►ทุนนักศึกษาปริญญาตรี Undergraduate students
►ทุนนักศึกษาวิทยาลัยเทคโนโลยี College of technology students
►ทุนนักศึกษาฝึกอบรมวิชาชีพ Special training college students
►ทุนญี่ปุ่นศึกษา Japanese studies students
►การสมัครผ่านสถานทูต Embassy Recommendation
►การสมัครผ่านมหาวิทยาลัยในประเทศญีปุ่น University Recommedation
►การสมัครและคัดเลือกนักศึกษาทุนรัฐบาลญี่ปุ่น
ทุนรัฐบาลญี่ปุ่น 7 ประเภท
ทุนนักศึกษาประเภท Young Leaders Program (YLP)
ทุนศึกษาต่อในระดับปริญญาโทเป็นเวลา 1 ปีสำหรับข้าราชการสามัญผู้ปฏิบัติงานในสังกัดหรือองค์กรรัฐบาลในสาขาที่เกี่ยวข้อง และเป็นผู้ที่จะมีบทบาทในการพัฒนาประเทศไทยในอนาคต โดยสถานเอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทยจะดำเนินการขอความร่วมมือไปยังหน่วยงานต่างๆ เพื่อเสนอชื่อผู้สมัครขอรับทุน
อายุผู้สมัคร :ไม่เกิน 40 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา :
(1) School of Government
(2) Business Administration
(3) Laws
(4) Local Governance
(5) Medical Administration
จำนวนทุนต่อเดือน : 242,000 เยน
การเรียนภาษาญี่ปุ่น :ไม่มี
ระยะเวลารับทุน :1 ปี
สำนักข่าวสารญี่ปุ่น สถานเอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย หรือหน่วยงานต้นสังกัดของท่าน
ทุนนักศึกษาวิจัย Research Students (Graduate School Students & Research Students)
ทุนการศึกษาสำหรับผู้ต้องการศึกษาต่อในมหาวิทยาลัยประเทศญี่ปุ่นในระดับเหนือกว่าปริญญาตรีจนถึงปริญญาเอก โดยต้องเข้าเรียนในสถานศึกษาในฐานะนักศึกษาวิจัยก่อนจึงสอบเข้าปริญญาโท
คุณสมบัติ :
จบหรือคาดว่าจะจบการศึกษาในระดับปริญญาตรีหรือปริญญาโท มีคะแนนเฉลี่ยสะสมในระดับปริญญาตรีไม่ต่ำกว่า 3.25 หรือมีคุณสมบัติตามข้อยกเว้น ในกรณีจบปริญญาโทต้องมีคะแนนเฉลี่ยสะสมในระดับปริญญาโทไม่ต่ำกว่า 3.50
อายุผู้สมัคร : ไม่เกิน 35 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา :
ควรเป็นสาขาวิชาเดียวกันหรือเกี่ยวข้องกับที่ผู้สมัครศึกษามาก่อนหน้า
จำนวนทุนต่อเดือน :
การเรียนภาษาญี่ปุ่น : 6 เดือน (ผู้ที่มีพื้นฐานแล้วได้รับการยกเว้น)
ระยะเวลารับทุน :
• นักศึกษาวิจัย - สูงสุด 2 ปี
• นักศึกษาบัณฑิตวิทยาลัย (โท-เอก) ระยะเวลาเท่ากับหลักสูตรมาตรฐาน (รวมระยะเวลาสำหรับเรียนภาษาญี่ปุ่น 6 เดือนสำหรับผู้มีความจำเป็น)
การสอบข้อเขียน : ตามสาขาวิชาที่สมัคร
1. สาขาสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ A
◘ สอบวิชา - ภาษาอังกฤษ ผู้เลือกสาขาด้านภาษาศาสตร์ วรรณคดี ฯลฯ ต้องสอบภาษาญี่ปุ่นเพิ่มเติมด้วย
2. สาขาสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ B
◘ สอบวิชา - คณิตศาสตร์และภาษาอังกฤษ
3. สาขาวิทยาศาสตร์
◘ สอบวิชา - คณิตศาสตร์ ภาษาอังกฤษ และเลือกสอบระหว่างเคมี ฟิสิกส์หรือชีววิทยา
จบการศึกษาในระดับปริญญาตรี มีประสบการณ์สอน 5 ปีขึ้นไป
อายุผู้สมัคร : ไม่เกิน 35 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา : ศึกษาศาสตร์
จำนวนทุนต่อเดือน :
• นักศึกษาวิจัย 143,000 เยน
• นักศึกษาปริญญาโท 144,000 เยน
• นักศึกษาปริญญาเอก 145,000 เยน
การเรียนภาษาญี่ปุ่น : 6 เดือน (ผู้ที่มีพื้นฐานแล้วได้รับการยกเว้น)
ระยะเวลารับทุน : สูงสุด 1.5 ปี
การสอบข้อเขียน : วิชาภาษาอังกฤษ และวิชาภาษาญี่ปุ่น
สำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ สำนักปลัดฯ กระทรวงศึกษาธิการ
ทุนนักศึกษาปริญญาตรี Undergraduate students
ทุนการศึกษาสำหรับผู้จบหรือคาดว่าจะจบการศึกษาในระดับชั้นมัธยมปลายที่ต้องการศึกษาต่อระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยประเทศญี่ปุ่นในภาคภาษาญี่ปุ่น ไม่จำกัดสาขาวิชา
คุณสมบัติ :
จบหรือคาดว่าจะจบการศึกษาในระดับมัธยมปลายหลักสูตร 12 ปีและมีสิทธิ์เข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยในประเทศไทยได้ มีคะแนนเฉลี่ยสะสมในระดับมัธยมปลายไม่ต่ำกว่า 3.50 หรือมีคุณสมบัติตามข้อยกเว้น
อายุผู้สมัคร : ตั้งแต่ 17 – 25 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา : สามารถแบ่งได้เป็น
1. สาขาสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์
2. สาขาวิทยาศาสตร์
จำนวนทุนต่อเดือน : 117,000 เยน
การเรียนภาษาญี่ปุ่น : 1 ปี
ระยะเวลารับทุน :
5 ปี (7 ปีสำหรับสาขาแพทยศาสตร์ ทันตแพทยศาสตร์ สัตวแพทยศาสตร์ และเภสัชศาสตร์หลักสูตร 6 ปี)
การสอบข้อเขียน : ตามสาขาที่สมัคร
1. สาขาสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์
◘ สอบวิชา - คณิตศาสตร์และภาษาอังกฤษ
สำนักข่าวสารญี่ปุ่น สถานเอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย
ทุนนักศึกษาวิทยาลัยเทคโนโลยี College of technology students
ทุนการศึกษาสำหรับผู้จบหรือคาดว่าจะจบการศึกษาในระดับชั้นมัธยมปลาย กำหนดระยะเวลาเรียนตั้งแต่ประถมศึกษาจนถึงมัธยมศึกษารวมเวลาทั้งหมด 11 ปีขึ้นไป ที่ต้องการศึกษาต่อในวิทยาลัยเทคโนโลยีในประเทศญี่ปุ่น
อายุผู้สมัคร : ตั้งแต่ 17 – 25 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา :
วิศวกรรมศาสตร์ในสาขาต่อไปนี้ เครื่องกล ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ สารสนเทศและการสื่อสารโทรคมนาคม วัสดุ เกษตรและโยธา สมุทรศาสตร์ และสาขาอื่นๆ
จำนวนทุนต่อเดือน : 117,000 เยน
การเรียนภาษาญี่ปุ่น : 1 ปี
ระยะเวลารับทุน : 4 ปี (4.5 ปีในสาขาวิศวกรรมสมุทรศาสตร์)
การสอบข้อเขียน :
วิชาคณิตศาสตร์ ภาษาอังกฤษ และเลือกสอบระหว่างเคมีหรือฟิสิกส์
สำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ สำนักปลัดฯ กระทรวงศึกษาธิการ
ทุนนักศึกษาฝึกอบรมวิชาชีพ Special training college students
ทุนการศึกษาสำหรับผู้จบหรือคาดว่าจะจบการศึกษาในระดับชั้นมัธยมปลายที่ต้องการศึกษาต่อในวิทยาลัยอาชีวศึกษาในประเทศญี่ปุ่น
อายุผู้สมัคร : ตั้งแต่ 17 – 25 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา :
เทคโนโลยี สุขอนามัยและโภชนาการ การศึกษา สวัสดิการ ธุรกิจ พัสตราภรณ์และคหเศรษฐศาสตร์ วัฒนธรรมและการศึกษาพื้นฐาน และสาขาวิชาอื่นๆ
จำนวนทุนต่อเดือน : 117,000 เยน
การเรียนภาษาญี่ปุ่น : 1 ปี
ระยะเวลารับทุน : 3 ปี
การสอบข้อเขียน : วิชาคณิตศาสตร์ ภาษาอังกฤษ และภาษาญี่ปุ่น
สำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ สำนักปลัดฯ กระทรวงศึกษาธิการ
ทุนญี่ปุ่นศึกษา Japanese studies students
ทุนการศึกษาสำหรับนักศึกษาที่กำลังศึกษาอยู่ในระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยนอกประเทศญี่ปุ่น เอกวิชาภาษาญี่ปุ่นหรือวัฒนธรรมญี่ปุ่น เพื่อการศึกษาวิจัยภาษาและวัฒนธรรมญี่ปุ่นในประเทศญี่ปุ่นเป็นเวลา 1 ปี
คุณสมบัติ :
กำลังศึกษาในระดับปริญญาตรีชั้นปีที่ 2 – 3 และมีคะแนนเฉลี่ยสะสมในระดับปริญญาตรีไม่ต่ำกว่า 3.00
อายุผู้สมัคร : ตั้งแต่ 18 – 29 ปี (เอกสารการสมัครจะระบุ ช่วง วัน-เดือน-ปีเกิด ของผู้สมัครที่สมัครได้ในปีนั้นๆ)
สาขาวิชา : ญี่ปุ่นศึกษา (ภาษาญี่ปุ่น, สังคมวัฒนธรรมญี่ปุ่น)
จำนวนทุนต่อเดือน : 117,000 เยน
ระยะเวลารับทุน : 1 ปีการศึกษา
การสอบข้อเขียน : วิชาภาษาญี่ปุ่น
สำนักข่าวสารญี่ปุ่น สถานเอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย
วิธีการสมัครทุนรัฐบาลญี่ปุ่น
การสมัครผ่านสถานทูต Embassy Recommendation (Application through Japanese embassies)
การสอบมีทั้งการพิจารณาเอกสาร การสอบข้อเขียน และการสัมภาษณ์
ผู้สมัครสัญชาติไทยสามารถสอบถามรายละเอียดการสมัครได้จากสถานเอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย สถานกงสุลใหญ่ญี่ปุ่น ณ นครเชียงใหม่ และหน่วยงานรัฐบาลที่ดูแลการรับสมัครทุนแต่ละประเภท
ขั้นตอนการคัดเลือก สถานทูตในประเทศต่างๆ จะทำการคัดเลือกโดยอ้างอิงผลการสอบ และนำเสนอรายชื่อต่อกระทรวงศึกษาธิการฯ ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งจะนำเสนอต่อคณะกรรมการพิจารณา และทำการส่งต่อรายชื่อไปยังสถานศึกษาในประเทศญี่ปุ่น โดยผู้สมัครทุนสามารถระบุสถานศึกษาที่ต้องการเรียนต่อได้ จากนั้นกระทรวงศึกษาธิการฯ ประเทศญี่ปุ่นจะทำการสรุปผล
การรับสมัครทุนผ่านสถานทูตญี่ปุ่นในประเทศไทย
http://www.th.emb-japan.go.jp/itpr_th/jis_study.html
การสมัครผ่านมหาวิทยาลัยในประเทศญีปุ่น University Recommedation (Application through Japanese Universities)
แบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่
การสมัครและคัดเลือกนักศึกษาทุนรัฐบาลญี่ปุ่น
มี 2 ขั้นตอน โดยผู้สมัครจะต้องผ่านการคัดเลือกขั้นตอนแรก (ผ่านสถานทูตหรือมหาวิทยาลัยต้นสังกัด) ก่อน จากนั้นกระทรวงศึกษาธิการฯ ประเทศญี่ปุ่นจะทำการคัดเลือกขั้นตอนที่ 2 (คัดเลือกโดยเอกสาร) จากนั้นจึงประกาศผล
แผนผังลำดับกระบวนการสมัครทุนรัฐบาลญี่ปุ่น
การคัดเลือกผู้สมัครทุนนักศึกษาประเภท Young Leaders Program (YLP) ขั้นแรกจะทำโดยสถานทูตประจำท้องถิ่นของผู้สมัคร การคัดเลือกขั้นที่สองจะทำโดยคณะกรรมการ YLP ที่กระทรวงศึกษาธิการประเทศญี่ปุ่นเป็นผู้แต่งตั้ง รวมทั้งการสรุปผลขั้นสุดท้าย
**เกี่ยวกับการรับทุนซ้อน**
ผู้รับทุนรัฐบาลญี่ปุ่นไม่สามารถรับทุนประเภทอื่นซ้ำซ้อนได้ (ยกเว้นเงินสนับสนุนการวิจัยบางประเภท)